این خوراکی‌ها شاید سرطان روده را شعله‌ور کنند

اکنون پژوهشی جدید سرنخ مهمی مطرح کرده است: نقش احتمالی مصرف بالای غذاهای فرافرآوری‌شده. این پژوهش نشان می‌دهد زنانی که زیر ۵۰ سال سن دارند و مقدار زیادی غذای فرافرآوری‌شده مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض ایجاد پولیپ‌های روده‌ای هستند که می‌توانند بعدها به سرطان تبدیل شوند.

غذاهای به‌شدت فرآوری‌شده (UPF) محصولات صنعتی و آماده‌مصرفی هستند که بخش زیادی از ترکیبات آن‌ها را مواد افزودنی، طعم‌دهنده‌ها، رنگ‌ها، شیرین‌کننده‌ها و نگهدارنده‌ها تشکیل می‌دهد و معمولاً مقدار کمی غذای کامل، فیبر و مواد مغذی واقعی در آن‌ها دیده می‌شود. این خوراکی‌ها برای خوش‌طعم‌تر، ارزان‌تر و ماندگارتر شدن، چند مرحله فرآوری را پشت سر می‌گذارند و در نهایت به محصولی سرشار از چربی‌های اشباع، شکر، نمک و کالری بالا تبدیل می‌شوند.

هرچند میان متخصصان بحث وجود دارد که آیا همه غذاهای به شدت فرآوری‌شده به‌طور یکسان ناسالم‌اند یا نه، شواهد نشان می‌دهد مصرف زیاد این خوراکی‌ها با مشکلاتی مانند چاقی، بیماری قلبی، اختلالات متابولیک، دیابت نوع ۲ و حتی افزایش خطر مرگ زودرس ارتباط دارد. به همین دلیل، پژوهشگران توجه ویژه‌ای به نقش غذاهای بسیار فرآوری‌شده در سلامت روده و احتمال ارتباط آن‌ها با افزایش برخی سرطان‌ها از جمله سرطان روده دارند.

پژوهش تازه می‌گوید زنانی که بیش از دیگران غذاهای به شدت فرآوری‌شده مصرف می‌کنند، بیشتر احتمال دارد که در روده‌شان آدنوم‌ کلاسیک ایجاد شود؛ یعنی همان پولیپ‌هایی که در برخی موارد مقدمهٔ سرطان روده محسوب می‌شوند. دکتر اندرو چن از بیمارستان عمومی ماساچوست می‌گوید هدف از این تحقیق این بوده که مشخص شود چه چیزی باعث افزایش سرطان روده در افراد جوان شده است. او تأکید می‌کند: «بسیاری از پولیپ‌ها تبدیل به سرطان نمی‌شوند، اما بیشتر سرطان‌های روده‌ جوانان از همین ضایعات آغاز می‌شود.»

طبق گزارش منتشرشده در گاردین، مطالعه بر اساس داده‌های «سلامت پرستاران ۲» انجام شد که پروژه‌ای است که از سال ۱۹۸۹ شروع شده و شامل زنان پرستار متولد ۱۹۴۷ تا ۱۹۶۴ می‌شود. از سال ۱۹۹۱، شرکت‌کنندگان هر چهار سال یک‌بار پرسشنامهٔ غذایی پر می‌کردند و مشخص می‌کردند در سال گذشته چه چیزهایی و چندبار خورده‌اند. داده‌های بیش از ۲۹ هزار نفر بررسی شد؛ افرادی که کولونوسکوپی انجام داده بودند و سابقهٔ بیماری‌های روده‌ای یا سرطان جدی نداشتند.

تا سال ۲۰۱۵ که همهٔ این افراد به ۵۰ سال رسیده بودند، ۱۱۸۹ مورد آدنوم زودهنگام و ۱۵۹۸ مورد پولیپ دیگری به نام ضایعهٔ دندانه‌دار ثبت شد. وقتی افراد از نظر میزان مصرف خوراکی های فوق‌فرآوری‌شده به پنج گروه تقسیم شدند، مشخص شد کسانی که بیشترین مقدار این غذاها را می‌خورند (حدود ۱۰ وعده در روز)، نسبت به کسانی که کمترین مقدار را مصرف می‌کنند (حدود ۳ وعده) ۴۵ درصد بیشتر احتمال دارد دچار آدنوم زودهنگام شوند. این نتیجه پس از درنظر گرفتن عواملی مثل وزن، سیگار و فعالیت بدنی به دست آمده است. البته این رابطه دربارهٔ ضایعات دندانه‌دار دیده نشد.

پژوهش حاضر محدودیت‌هایی دارد؛ مثلاً به یادآوری غذایی افراد متکی است و طبقه‌بندی همهٔ خوراکی‌ها به‌عنوان غذاهای به شدت فرآوری‌شده همیشه آسان نیست. ضمن اینکه خودِ سرطان روده را بررسی نکرده، بلکه به مراحل اولیه‌ای پرداخته که ممکن است گاهی به سرطان برسند؛ بنابراین نمی‌توان گفت غذاهای فوق‌فرآوری‌شده مستقیماً باعث ایجاد پولیپ می‌شوند.

با این حال، چن توضیح می‌دهد که چند دلیل علمی وجود دارد که می‌تواند این ارتباط را توضیح دهد. برای مثال، غذاهای به شدت فرآوری‌شده با چاقی و دیابت نوع ۲ مرتبط‌اند و این دو، خطر سرطان روده را بالا می‌برند. همچنین غذاهای مذکور ممکن است باعث التهاب مزمن شوند یا روی باکتری‌های روده و لایهٔ محافظ روده تأثیر بگذارند. او می‌گوید احتمالاً همین نتایج دربارهٔ مردان نیز صدق می‌کند، اما باید تحقیق بیشتری انجام شود. او تأکید می‌کند: «این مطالعه نمی‌گوید اگر غذاهای به شدت فرآوری‌شده مصرف می‌کنید، حتماً سرطان می‌گیرید. چنین برداشتی کاملاً اشتباه است. اما مصرف این غذاها می‌تواند بخشی از علت افزایش نرخ سرطان باشد.»

مطالعات روی مردان هم نشان می‌دهد مصرف بالای غذاهای به‌شدت فرآوری‌شده با افزایش خطر ابتلا به سرطان روده مرتبط است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند مردانی که بیشترین مقدار این غذاها را مصرف می‌کنند، حدود ۳۰ درصد بیشتر در معرض سرطان کلورکتال قرار دارند. این خطر به‌ویژه برای گوشت‌های آماده‌مصرف، نوشیدنی‌های شیرین و فست‌فودها دیده می‌شود. این یافته‌ها نشان می‌دهد پیامدهای رژیم غذایی سرشار از غذاهای به‌شدت فرآوری‌شده تنها محدود به زنان نیست و مردان نیز در معرض خطر مشابهی هستند، بنابراین کاهش مصرف این خوراکی‌ها می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از سرطان روده داشته باشد.

سخنگوی سازمان سرطان بریتانیا می‌گوید این تحقیق گرچه مستقیماً خطر سرطان را اندازه‌گیری نکرده، سرنخ مهمی می‌دهد که نشان می‌دهد رژیم غذایی چگونه روی تغییرات اولیهٔ روده تأثیر می‌گذارد. او اضافه می‌کند که تغییرات سیاست‌گذاری لازم است تا مردم راحت‌تر به غذاهای سالم دسترسی داشته باشند، چون فقط خوردن یک خوراکی خاص، تعیین‌کنندهٔ اصلی خطر سرطان نیست. آنچه مهم‌تر است، ترکیب کلی غذایی است که هر روز می‌خوریم.